Ciotka Michaliny, a siostra hrabiego, niegdyś kobieta wielkiej piękności, sławna na Wołyniu z dowcipu, wdzięków i gościnności, owdowiała od lat wielu, sama z córką, wdową także, zamieszkiwała w Surowie. Brahma wyjaśnia Skandzie, że jego matką jest faktycznie Uma (Parwati), a jego ojcem bóg Śiwa, który tak jak Skanda przynosi do wszechświata zarówno chaos jak porządek; 12. Zróbmy sojusz: on królem będzie na Itace, A ja pamięć o synach zabitych zatracę W sercu narodu; miłość zwiąże te ogniwa, I - jak przedtem - Itaka zakwitnie szczęśliwa! Znowu zapach. Bez niego nie widział. Przypomnienia te wzruszyły ją wspomnienia widzianych i poniesionych trudów, a nawet powinien wyzyskać dla swej jedynaczki, były trudności. Jemu sady obradzają, Jemu pszczoły miód dawają; Nań przychodzi z owiec wełna I zagroda jagniąt pełna. Towarzysze spod najprzedniejszych znaków, ba! Potem - oh! Pamiętała to spojrzenie,miała je w mózgu. - Niby ja? książę hetman głowę traci. Czemuż nie stają na czele? I tyle namnożyło się nowych. Słowa ostatnie z takim wypowiedziane zostały patosem, że pułkownik szyję wyciągnął, oczy szeroko rozwarł i głową kiwnął, jak czynić zwykł człowiek niby przekonany, ale nie wiedzący dokładnie, do czego się przekonanie ściąga. Rozpoczęła się krótka rozmowa. Żegnaj, bękarcie. Nie wiem, jakie pan do tych słów przywiązałeś znaczenie. Co prawda, to już ludzie od kopania kartofli, ba, od grabienia siana gadali, ze Antek o dziewuchę Sekurów uderzyć myśli. – Oj ty. Nad piaskami zaś ciągle grzmiało a grzmiało, i dopiero przed samym wieczorem grzmoty te zaczęły pomału ustawać, aż i zupełnie ustały, a za to po całym borze poniosły się wielkie ludzkie krzyki i zgiełki. [HRABINA ] O tak! Jest w niej autor wierny wszystkim realiom zawartym w pamiętniku, stwarzając przy tym niezwykły nastrój, wynikający z wielkiego zaangażowania uczuciowego narratora.